فرش ها عموما با طرحی از پیش تعیین شده بافته می شوند و دارای ویژگی های مشخصی هستند، بنابراین می توان طرح های فرش ایرانی را به ۱۹ گروه اصلی بخش کرد و ما سعی می کنیم در این مقاله آن ها را شرح بدهیم. با مقاله ای دیگر از فرش مانلی با موضوع معرفی طرح های فرش ایرانی در خدمت شما مخاطبان گرامی هستیم، لطفا با ما همراه باشید.
انواع طرح و نقشه فرش ایرانی
گروه اول : طرح های آثار باستانی و ابنیه اسلامی
این گروه شامل تمام طرح هایی است که از نقوش و اشکال تزئینی بناها، عمارت ها و کاشی کاری های آن ها به دست آمده است، طراحان فرش در برخی از طرح های اصلی نقوش این بناها بنابر سلیقه خود تغییراتی را انجام داده اند اما ساختار و تشابه اصلی طرح فرش با طرح اصلی بنا کاملا حفظ شده است.
معروف ترین طرح های این گروه عبارت اند از: گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان، مسجد امام اصفهان، تخت جمشید شیراز، طاق بستان، مسجد جامع اصفهان و غیره.
گروه دوم : طرح های شاه عباسی
اساس تمامی طرح های شاه عباسی بر مبنای کاربرد گل معروف شاه عباسی در این طرح است. گل های شاه عباسی به همراه بندهای ختایی و گاه تلفیقی یا اسلیمی ها ، انواع مختلفی از نقوش فرش را ایجاد می کنند.
انواع طرح های این گروه عبارت اند از : شاه عباسی لچک ترنج ، شاه عباسی افشان ، شاه عباسی درختی ، شاه عباسی شیخ صفی ، شاه عباسی جانوری ، شاه عباسی هفت رنگ و غیره.
گروه سوم : طرح های اسلیمی
فرم اصلی این طرح ها بر پایه گردش منظم و نقوش اسلیمی است. طرح های اسلیمی دارای انواع و اشکال مختلفی است که خود مورد طبقه بندی قرار می گیرند ، از معروف ترین آن ها می توان به اسلیمی دهان اژدها اشاره کرد.
انواع دیگر عبارت اند از : اسلیمی بندی ، اسلیمی افشان ، اسلیمی کهکشانی ، اسلیمی لچک و ترنج وغیره. اسلیمی انواع بسیار زیاد دارد و معمولا در بیش تر قالب ها این طرح تکرار می گردد اما در بعضی فرش ها این طرح مسلط است.
گروه چهارم : طرح های اقتباسی
اغلب طرح های این گروه شباهت زیادی به طرح های فرش مناطق مرزی ایران و کشورهای همسایه دارد ، ایرانیان با استفاده از هوش و ذکاوت خود تغییراتی در آن به وجود آورده اند به همین دلیل به طرح های اقتباسی معروف هستند مانند طرح های معروف به قفقازی ، طرح های اقتباسی گوبلنی.
گروه پنجم : طرح های افشان
اشکال و اجزا تشکیل دهنده بیش تر طرح ها به صورت پیوسته و بدون انقطاع ترسیم می شود درحالی که در طرح افشان اجزا تشکیل دهنده طرح به صورت پراکنده و جدا از هم ولی با فاصله منظم از یک دیگر طراحی می شوند. در این طرح همه ی بند و گل و برگ ها در متن فرش به صورت افشان و پراکنده بوده و هیچ کدام از گل و برگ ها دارای قرینه نمی باشند.
معروف ترین این طرح ها عبارت اند از : افشان دست گل ، افشان شاخه پیچ ، افشان اسلیمی ، افشان شاه عباسی و گل فرنگ
گروه ششم : طرح های واگیره ای (بندی)
هنگامی که جزء کوچکی از طرح در متن فرش در جهات طولی و عرضی تکرار شده و به وسیله گیره به یک دیگر متصل بشوند به طرح بندی نامیده می گردد.
معروف ترین طرح ها عبارت اند از : بندی اسلیمی ، بندی خشتی ، بندی ترنج دار ، بندی شیر و شکری ، بندی شاخه گوزنی ، بندی دسته گلی ، بندی میناخانی یا ورامین
